सात बैंकले ऋणपत्र बेचेर १६ अर्ब रुपैयाँ उठाउने, कुन–कुनले बेच्दैछन् ?

सात बैंकले ऋणपत्र (डिबेन्चर) बिक्रीबाट १६ अर्ब रुपैयाँ संकलन गर्ने भएका छन् । दीर्घकालीन लगानीको स्रोत जुटाउने प्रयोजनका लागि ती बैंकहरुले नेपाल राष्ट्र बैंकको अनुमति लिएर सर्वसाधारणमा बिक्री गर्ने प्रयोजनका लागि पुँजी बजारको नियामक निकाय नेपाल धितोपत्र बोर्ड (सेबोन) मा निवेदन दिएका हुन् ।

सेबोनका अनुसार ७ वटा बैंकहरुले विभिन्न मितिमा एक हजार रुपैयाँ अंकित दरमा १ अर्ब ६० करोड कित्ता इकाई ऋणपत्रको इकाई बिक्री गर्न अनुमति मागेका हुन् । यसरी ऋणपत्र बिक्रीको अनुमति मागेर पाइपलाइनमा रहेका पाँच वटा वाणिज्य बैंक र दुई वटा विकास बैंक रहेका छन् ।
ऋणपत्र अनुमति मागेर पाइपलाइनमा रही स्वीकृतिको पखाईमा रहेकाहरु बैंकहरुमा नेपाल बैंक लिमिटेड, राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक लिमिटेड, सनराइज बैंक लिमिटेड, नेपाल एसबिआई बैंक लिमिटेड, कामना सेवा विकास बैंक लिमिटेड, साबिक सिभिल बैंक लिमिटेड (हाल हिमालयन बैंक) र लुम्बिनी विकास बैंक लिमिटेड रहेका छन् ।

सबैभन्दा पहिले कामना सेवा विकास बैंक लिमिटेडले २०७८ साउन ३ गते नै अनुमति मागेको देखिन्छ । बैंकले १० वर्ष अवधिको लागि १ अर्ब रुपैयाँ बराबरको ऋणपत्र बिक्री अनुमति मागेको छ । बैंकले वार्षिक ९ प्रतिशत ब्याजदर दिनेगरी ‘कामना सेवा विकास ऋणपत्र २०८८’ निष्काशन गन अनुमति मागेको हो । बैंकले प्रति इकाई एक हजार रुपैयाँ अंकित दरका १० लाख इकाईले हुने १ अर्बको ऋणपत्र बिक्री गर्न अनुमति मागेको छ । जसमध्ये ६० प्रतिशतले हुने ६ लाख कित्ता इकाई व्यक्तिगत तवरबाट र ४० प्रतिशत अर्थात ४ लाख कित्ता सर्वसाधारणलाई छुट्टाइएको छ । ऋणपत्र बिक्री गर्न बैंकले एनआईबिएल एस क्यापिटल लिमिटेडलाई निष्कासन तथा बिक्री प्रबन्धक नियुक्त गरेको छ ।

रकमका हिसाबले साबिक सिभिल बैंक लिमिटेडले सबैभन्दा धेरै ५ अर्ब रुपैयाँ बराबरको ऋणपत्र बिक्री गर्ने स्रोत जुटान खोजेको छ । बैंकले प्रतिइकाई एक हजार रुपैयाँ अंकित दरमा ५० लाख कित्ता ऋणपत्र बिक्री गर्न सेबोनसँग २०७९ असार १६ गते अनुमति मागेको थियो । बैंकले लगानीकर्तालाई वार्षिक ११ प्रतिशत ब्याजदर दिनेगरी ‘सिभिल बैंक ऋणपत्र २०८४’ निष्काशन गर्न अनुमति मागेको हो । उक्त ऋणपत्रको अवधि ५ वर्षको रहेको छ । हाल सिभिल बैंक हिमालयनसँग प्राप्ती प्रकृयामा गएर फागुन १२ गतेदेखि बिलय भैसकेको अवस्था छ । ऋणपत्र निष्कासनका लागि बैंकले ग्लोबल आईएमई क्यापिटल लिमिटेडलाई बिक्री प्रबन्धक नियुक्त गरेको छ ।

यसैगरी सेबोनका अनुसार नेपाल बैंक लिमिटेडले ५ वर्ष अवधिको लागि २ अर्ब ५० करोड रूपैयाँ बराबरको ऋणपत्र बिक्री गर्न अनुमति मागेको छ । बैंकले उक्त ऋणपत्र बिक्री गर्न सेबोनमा २०७९ असार १० गते निवेदन दिएको थियो । ऋणपत्र बिक्री गर्न कम्पनीले नबिल इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङ्ग लिमिटेडलाई नियुक्त गरेको छ । ‘नेपाल बैंक डिबेन्चर २०८४’ मा लगानी गर्ने लगानीकर्ताले वार्षिक १०.५० प्रतिशत ब्याजदर पाउनेछन् ।

ऋणपत्र मार्फत स्रोत जुटाउन लागिपरेको अर्को बैंक हो सरकारी स्वामित्वको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक । आरबिबिले २ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ बराबरको २५ लाख इकाई ऋणपत्र बिक्रीका लागि २०७९ भदौ १४ गते सेबोनसँग अनुमति माग गरेको छ । ‘राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक डिबेन्चर २०८६’ मा लगानी गर्नेले वार्षिक १०.५० प्रतिशत ब्याजदर हात पार्नेछन् । बैंकले ऋणपत्र निष्काशन गर्न भदौ १४ गते निवेदन दिएको थियो । ऋणपत्र निष्कासनका लागि बैंकले सानिमा क्यापिटल लिमिटेडलाई बिक्री प्रबन्धक नियुक्त गरेको छ ।

यस्तै सेबोनमा ऋणपत्र (डिबेन्चर) बिक्रीका लागि पाइपलाइनमा रहेको अर्का दुई बैंकहरु सनराइज र नेपाल एसबीआई बैंकले पनि २।२ अर्ब रुपैयाँ बराबरको ऋणपत्र बिक्रीका लागि धितोपत्र बोर्डसँग अनुमति मागेका छन् ।  सनराइज बैंक लिमिटेडले १० वर्ष अवधिको लागि २ अर्ब रुपैयाँ बराबरको २० लाख कित्ता इकाई जारी गर्न मंसिर ११ गते आवेदन दिएको छ । बैंकले वार्षिक १०.५ प्रतिशत ब्याजदर दिनेगरी ‘सनराइज डिबेन्चर २०८९’ निष्कासन गर्नका लागि निवेदन दिएको हो । ऋणपत्र निष्कासनका लागि बैंकले एनएमबि क्यापिटल लिमिटेडलाई बिक्री प्रबन्धक नियुक्त गरेको छ ।

यसैगरी नेपाल एसबिआई बैंकले २ अर्ब रुपैयाँ बराबरको २० लाख कित्ता इकाई सेयर बिक्री गर्न मंसिर १२ गते निवेदन दिएको छ । दश वर्ष अवधिको ‘नेपाल एसबिआई बैंक ऋणपत्र २०८९’ मा लगानी गर्नेले वार्षिक ९.७५ प्रतिशत ब्याजदर प्राप्त गर्नेछन् । ऋणपत्र निष्कासनका लागि बैंकले एनएमबि क्यापिटल लिमिटेडलाई बिक्री प्रबन्धक नियुक्त गरेको छ ।

यस्तै लुम्बिनी विकास बैंक लिमिटेडले पनि १ अर्ब रुपैयाँ बराबरको १० लाख कित्ता ऋणपत्र बिक्री गर्न सेबोनसँग २०७९ असार ३० गते अनुमति मागेको छ । दश वर्ष अवधिको लागि जारी हुने ‘एलबिबिएल डिबेन्चर २०८९’ मा लगानी गर्नेले वार्षिक ११ प्रतिशत ब्याजदर पाउनेछन् । ऋणपत्र निष्कासनका लागि बैंकले नबिल इन्भेष्टमेन्ट बैंकिङ्ग लिमिटेडलाई बिक्री प्रबन्धक नियुक्त गरेको छ ।

फागुन दोस्रो सातासम्म नेपाल स्टक एक्सचेञ्जमा ६७ वटा कम्पनीहरुको ऋणपत्र सूचीकृत रहेका छन् । बैंकिङ्ग क्षेत्रमा निक्षेप संकलनभन्दा कर्जा विस्तारको दर बढ्न थलोपछि नेपाल राष्ट्र बैंकले वाणिज्य बैंकहरुलाई अनिवार्य रुपमा प्राथमिक पुँजीको २५ प्रतिशत रकम बराबरका ऋणपत्र अनिवार्य रुपमा जारी गर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको थियो । राष्ट्र बैंकले आर्थिक वर्ष २०७६।७७ को मौद्रिक नीतिमार्फत वाणिज्य बैंकहरुले २०७७ असारभित्र चुक्ता पुँजीको कम्तीमा २५ प्रतिशत ऋणपत्र निष्कासन गर्नुपर्ने व्यवस्था ल्याएको थियो । पछि मर्जर तथा प्राप्तीमा जने संस्थाहरुलाई थप समय पनि दिइयो । सो व्यवस्थापछि बैंकहरुले धमाधम ऋणपत्रको बिक्री बढाउँदा हाल साढे पाँच दर्जन बढी कम्पनीको ऋणपत्र नेप्सेमा सूचीकृत भैसकेका छन् ।

यसरी जारी भएका ऋणपत्रमार्फत संकलित रकम शतप्रतिशतसम्म लगानी गर्न पाउने सुविधा बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुलाई राष्ट्र बैंकले दिएको छ । लामो समयअवधिका लागि जारी हुने भएकाले ऋणपत्र परिपक्क नभई संकलित रकम फिर्ता गर्नु पर्दैन । बैंकहरुमा जम्मा हुने निक्षेप बचतकर्ताले जुनसुकै बेला निकाल्न सक्ने जोखिम रहन्छ । निक्षेपबाट प्रवाह गरिने कर्जामा सीडी रेसियो मिलाउनुपर्ने जोखिम सधै रहन्छ । तर ऋणपत्रबाट संकलित रकमबाट प्रवाह भएको कर्जाको हकमा अवधि समाप्त नभएसम्मका लागि निक्षेप निकाल्ने जोखिम नहुने भएकाले निक्षेप व्यवस्थापनमा समय खर्च गर्नुपर्ने बाध्यता बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुमा रहन्न । ऋणपत्रबाट संकलित रकममा अर्धवार्षिक रुपमा ब्याज दिँदै तोकिएको अवधिसम्म प्रयोग गर्न सकिन्छ । ऋणपत्रमार्फत बैंकले दीर्घकालीन प्रकृतिको पुँजी जुटाइरहेका छन् ।

बैंक तथा वित्तीय संस्थामा दीर्घकालीन मुद्दती निक्षेप धेरै कम छ । यस्तो अवस्थामा बैंकलाई लामो समयका लागि स्रोत जुटाउन ऋणपत्र राम्रो विकल्प बनेको छ । त्यसमध्ये पनि २ वर्ष वा त्यसभन्दा बढी अवधिको मुद्दती निक्षेप ५ प्रतिशत हाराहारीमा मात्र छ ।  बैंक तथा वित्तीय संस्थाले स्वदेशी मुद्रामा ५ वर्ष वा सोभन्दा बढी अवधिको ऋणपत्र जारी गरेको रकमबाट शतप्रतिशत कर्जा प्रवाह गर्न सक्छन् । यसरी डिबेन्चररअन्य ऋण उपकरण जारी गर्ने बैंक तथा वित्तीय संस्थाले निष्कासन गरिएको आर्थिक वर्ष र भुक्तानी हुने आर्थिक वर्ष बाहेकका प्रत्येक वर्ष वार्षिक मुनाफाबाट समानुपातिक आधारमा रकम भुक्तानी कोष अनिवार्य रूपमा राख्नुपर्ने व्यवस्था छ ।

?  समग्र अर्थतन्त्र र सेयर बजारको नियमित अपडेटका लागि हाम्रो फेसबुक पेजका साथै ट्वीटर र युट्युबमा हामीलाई फलो गर्न सक्नुहुन्छ ।